De zetmeelrijke knolvormige wortels van de zoete aardappel zijn verreweg het belangrijkste product van de plant, hoewel de bladeren en scheuten ook eetbaar zijn. In sommige tropische gebieden zijn ze een basisvoedingsgewas. De knol wordt vaak gekookt voor consumptie omdat dit de voedingswaarde en verteerbaarheid verhoogt, hoewel de Amerikaanse kolonisten in het zuidoosten rauwe zoete aardappelen aten als basisvoedsel.
AfrikaEdit
Amukeke (in de zon gedroogde plakjes wortel) en inginyo (in de zon gedroogde geplette wortel) zijn een basisvoedsel voor de mensen in het noordoosten van Oeganda. Amukeke wordt voornamelijk geserveerd als ontbijt, gegeten met pindasaus. Inginyo wordt gemengd met cassavemeel en tamarinde om atapa te maken. Mensen eten atapa met gerookte vis gekookt in pindasaus of met gedroogde cowpea bladeren gekookt in pindasaus. Emukaru (aardwortel) wordt altijd als snack gegeten en wordt meestal geserveerd bij de thee of met pindasaus. Soortgelijke toepassingen zijn ook te vinden in Zuid-Soedan.
De jonge bladeren en de uiteinden van de wijnranken van zoete aardappelen worden op grote schaal geconsumeerd als groente in West-Afrikaanse landen (Guinee, Sierra Leone en Liberia, bijvoorbeeld), maar ook in het noordoosten van Oeganda, Oost-Afrika. Volgens FAO-folder nr. 13 – 1990 zijn zoete aardappelbladeren en -scheuten een goede bron van vitamine A, C en B2 (riboflavine), en volgens onderzoek van A. Khachatryan een uitstekende bron van luteïne.
In Kenia heeft Rhoda Nungo van de afdeling huishoudkunde van het Ministerie van Landbouw een gids geschreven voor het gebruik van zoete aardappelen in moderne recepten. Dit omvat het gebruik als puree en als meel van de gedroogde knollen ter vervanging van een deel van het tarwemeel en de suiker in gebakken produkten zoals cake, chapatis, mandazis, brood, broodjes en koekjes. Van de sinaasappelvlezige cultivars wordt een voedzame sapdrank gemaakt, en ook gefrituurde snacks behoren tot de mogelijkheden.
In Egypte staan zoete aardappelknollen bekend als “batata” (بطاطا) en zijn ze een veelgebruikt straatvoedsel in de winter, wanneer straatverkopers met karren voorzien van ovens ze verkopen aan mensen die hun tijd doorbrengen aan de Nijl of aan zee. De gebruikte cultivars zijn zowel met oranje als met wit/crème vruchtvlees. Ze worden ook thuis gebakken als snack of dessert, overgoten met honing.
In Ethiopië zijn de meest voorkomende cultivars zwartgevild, crèmekleurig en worden “bitatis” of “mitatis” genoemd. Ze worden geteeld in de oostelijke en zuidelijke lagere hooglanden en geoogst tijdens het regenseizoen (juni/juli). In recent years, better yielding orange-fleshed cultivars were released for cultivation by Haramaya University as a less sugary sweet potato with higher vitamin A content. Sweet potatoes are widely eaten boiled as a favored snack.
In South Africa, sweet potatoes are often eaten as a side dish such as Soetpatats.
AsiaEdit
In East Asia, roasted sweet potatoes are popular street food. In China, sweet potatoes, typically yellow cultivars, are baked in a large iron drum and sold as street food during winter. In Korea, sweet potatoes, known as goguma, are roasted in a drum can, baked in foil or on an open fire, typically during winter.In Japan wordt een gerecht dat lijkt op de Koreaanse bereiding yaki-imo (geroosterde zoete aardappel) genoemd, waarbij meestal ofwel de geelvlezige “Japanse zoete aardappel” wordt gebruikt, ofwel de paarsvlezige “Okinawan zoete aardappel”, die bekend staat als beni-imo.
Zoete aardappelsoep, geserveerd tijdens de winter, bestaat uit het koken van zoete aardappel in water met steensuiker en gember. In de keuken van Fujian en Taiwan wordt zoete aardappel vaak gekookt met rijst om congee te maken. Gestoomde en gedroogde zoete aardappel is een delicatesse uit het district Liancheng. Zoete aardappelgroenten zijn een veel voorkomend bijgerecht in de Taiwanese keuken, vaak gekookt of gebakken en geserveerd met een mengsel van knoflook en sojasaus, of gewoon gezouten voor het opdienen. Ze worden, net als gerechten met de zoete aardappelwortel, vaak aangetroffen in bento-restaurants (Pe̍h-ōe-jī: piān-tong). In de noordoostelijke Chinese keuken worden zoete aardappelen vaak in stukken gesneden en gebakken, voordat ze in een pan met kokende siroop worden gedrenkt.
In sommige streken van India wordt zoete aardappel ’s avonds langzaam boven keukenkolen geroosterd en met wat dressing gegeten, terwijl de gemakkelijkere manier in het zuiden gewoon koken of onder druk koken is, voordat ze worden geschild, in blokjes gesneden en gekruid voor een groentegerecht als onderdeel van de maaltijd. In de Indiase deelstaat Tamil Nadu staat het bekend als “Sakkara valli Kilangu”. Hij wordt gekookt en als avondsnack gegeten. In sommige delen van India wordt de verse zoete aardappel in stukjes gesneden, gedroogd en tot meel vermalen; dit wordt dan vermengd met tarwemeel en gebakken tot chapatti’s (brood). Tussen 15 en 20 procent van de zoete aardappeloogst wordt door sommige Indiase gemeenschappen verwerkt tot pickles en snackchips. Een deel van de knoloogst wordt in India gebruikt als veevoer.
In Pakistan staat zoete aardappel bekend als shakarqandi en wordt gekookt als groentegerecht en ook bij vleesgerechten (kip, schapenvlees of rundvlees). De as-geroosterde zoete aardappelen worden als snack en straatvoedsel verkocht in Pakistaanse bazaars, vooral tijdens de wintermaanden.
In Sri Lanka heet de plant ‘Bathala’, en worden de knollen vooral gebruikt bij het ontbijt (gekookte zoete aardappel wordt gewoonlijk geserveerd met sambal of geraspte kokosnoot) of als aanvullend currygerecht bij rijst.
De knollen van deze plant, die in het Dhivehi kattala wordt genoemd, werden gebruikt in het traditionele dieet van de Malediven. De bladeren werden fijngehakt en gebruikt in gerechten zoals mas huni.
In Japan worden zowel zoete aardappelen (“satsuma-imo” genoemd) als echte paarse yams (“daijo” of “beni-imo” genoemd) geteeld. Koken, roosteren en stomen zijn de meest gebruikte bereidingswijzen. Ook het gebruik in groentetempura is gebruikelijk. Daigaku-imo (ja:大学芋) is een gebakken en met karamelsiroop bestoven dessert van zoete aardappelen. Omdat hij zoet en zetmeelrijk is, wordt hij gebruikt in imo-kinton en sommige andere traditionele zoetigheden, zoals ofukuimo. Wat in Japan gewoonlijk “zoete aardappel”(ja:スイートポテト) wordt genoemd, is een cake die wordt gemaakt door puree van zoete aardappelen te bakken.Shōchū, een Japanse sterke drank die gewoonlijk wordt gemaakt van de gisting van rijst, kan ook worden gemaakt van zoete aardappel, in welk geval het imo-jōchū wordt genoemd. Imo-gohan, zoete aardappel gekookt met rijst, is populair in Guangdong, Taiwan en Japan. Het wordt ook geserveerd in nimono of nitsuke, gekookt en meestal op smaak gebracht met sojasaus, mirin en dashi.
In de Koreaanse keuken wordt zoet aardappelzetmeel gebruikt om dangmyeon (cellofaan noedels) te maken. Zoete aardappelen worden ook gekookt, gestoomd of geroosterd, en jonge stengels worden als namul gegeten. Pizzarestaurants zoals Pizza Hut en Domino’s in Korea gebruiken zoete aardappelen als populaire topping. Zoete aardappelen worden ook gebruikt bij de distillatie van een verscheidenheid aan Soju. Een populair Koreaans bijgerecht of tussendoortje, goguma-mattang, ook bekend als Koreaanse gekonfijte zoete aardappel, wordt gemaakt door zoete aardappelen die in grote stukken zijn gesneden te frituren en met gekarameliseerde suiker te bestrijken.
In Maleisië en Singapore wordt zoete aardappel vaak in kleine blokjes gesneden en gekookt met taro en kokosmelk (santan) om een zoet dessert te maken dat “bubur cha cha” wordt genoemd. Een favoriete manier om zoete aardappel te bereiden is het frituren van schijfjes zoete aardappel in beslag, en deze te serveren als theesnack. Thuis worden zoete aardappelen meestal gekookt. De bladeren van zoete aardappelen worden door Maleisiërs meestal geroerbakt met alleen knoflook of met sambal belacan en gedroogde garnalen.
In de Filippijnen zijn zoete aardappelen (plaatselijk bekend als camote of kamote) een belangrijk voedingsgewas in plattelandsgebieden. Ze zijn vaak een hoofdbestanddeel van verarmde gezinnen in provincies, omdat ze gemakkelijker te telen zijn en minder kosten dan rijst. De knollen worden gekookt of gebakken in kolen en kunnen worden gedoopt in suiker of stroop. Jonge bladeren en scheuten (plaatselijk bekend als talbos ng kamote of camote toppen) worden vers gegeten in salades met garnalenpasta (bagoong alamang) of vissaus. Ze kunnen worden gekookt in azijn en sojasaus en geserveerd met gebakken vis (een gerecht dat bekend staat als adobong talbos ng kamote), of met recepten zoals sinigang. De stoofpot die wordt verkregen uit het koken van kamote toppen is paars gekleurd, en wordt vaak gemengd met citroen als sap. Zoete aardappelen worden ook verkocht als straatvoedsel in voorstedelijke en landelijke gebieden. Gebakken zoete aardappelen bedekt met gekarameliseerde suiker en geserveerd in spiesjes (camote cue) zijn populaire middagsnacks. Zoete aardappelen worden ook gebruikt in een variant van halo-halo genaamd ginatan, waar ze worden gekookt in kokosmelk en suiker en gemengd met een verscheidenheid aan wortelgewassen, sago, jackfruit, en bilu-bilo (kleefrijstballetjes). Ook brood van zoete-aardappelmeel wint aan populariteit. Zoete aardappel is betrekkelijk gemakkelijk te vermeerderen, en op het platteland is dat overvloedig te zien bij kanalen en dijken. De ongecultiveerde plant wordt gewoonlijk aan varkens gevoerd.
In Indonesië zijn zoete aardappelen plaatselijk bekend als ubi jalar (lit: spreidknol) of gewoon ubi en worden vaak gefrituurd met beslag en geserveerd als snacks met pittige specerijen, samen met andere soorten beignets zoals gefrituurde bananen, tempeh, tahu, broodvruchten, of cassave. In de bergachtige gebieden van West-Papoea zijn zoete aardappelen het hoofdvoedsel van de inheemse bevolking aldaar. Volgens de bakar batu kookmethode (vrije vertaling: brandende stenen) worden stenen die in een nabijgelegen vreugdevuur zijn verbrand, in een met bladeren beklede kuil gegooid. Op de rotsen worden lagen zoete aardappelen, een assortiment groenten en varkensvlees gestapeld. De bovenkant van de stapel wordt vervolgens geïsoleerd met meer bladeren, waardoor binnenin een druk van hitte en stoom ontstaat die alle voedsel in de stapel na enkele uren gaar maakt.
In de Vietnamese keuken staan zoete aardappelen bekend als khoai lang en ze worden gewoonlijk gekookt met een zoetstof zoals maïssiroop, honing, suiker of melasse.
Jonge zoete aardappelbladeren worden ook gebruikt als babyvoeding, vooral in Zuidoost-Azië en Oost-Azië. Ook puree van zoete aardappelknollen wordt over de hele wereld gebruikt.
Verenigde StatenEdit
Gekonfijte zoete aardappelen zijn een bijgerecht dat voornamelijk bestaat uit zoete aardappelen bereid met bruine suiker, marshmallows, ahornsiroop, melasse, sinaasappelsap, marron glacé, of andere zoete ingrediënten. Het wordt in de VS vaak geserveerd op Thanksgiving. Zoete aardappel casserole is een bijgerecht van gepureerde zoete aardappelen in een braadpan, overgoten met een bruine suiker en pecannoten topping.
De zoete aardappel werd een favoriet voedingsmiddel van de Franse en Spaanse kolonisten en heeft zo een lange geschiedenis van teelt in Louisiana voortgezet. Zoete aardappelen worden erkend als de staatsgroente van North Carolina. Zoete aardappeltaart is ook een traditioneel lievelingsgerecht in de zuidelijke keuken van de V.S. Een andere variatie op de typische zoete aardappeltaart is de Okinawan zoete aardappel haupia taart, die wordt gemaakt met paarse zoete aardappelen, afkomstig van het eiland Hawaï en waarvan wordt aangenomen dat ze oorspronkelijk al in 500 CE werden geteeld.
De traditie van gefrituurde zoete aardappelen dateert uit het begin van de negentiende eeuw in de Verenigde Staten.Zoete aardappelfrietjes of -frietjes zijn een veelgebruikte bereiding, en worden gemaakt door zoete aardappelen te julienneren en te frituren, op de manier van Franse gefrituurde aardappelen. Het roosteren van gesneden of fijngesneden zoete aardappelen, lichtjes bedekt met dierlijke of plantaardige olie op hoog vuur, werd gebruikelijk in de Verenigde Staten aan het begin van de 21e eeuw, een gerecht dat “zoete aardappelfriet” wordt genoemd. Zoete aardappel puree wordt geserveerd als bijgerecht, vaak bij het Thanksgiving diner of bij de barbecue.
John Buttencourt Avila wordt wel de “vader van de zoete aardappel industrie” in Noord-Amerika genoemd.
Nieuw-ZeelandEdit
Vóór het Europese contact kweekten de Māori verschillende variëteiten van kleine kumara met gele schil en vingergrootte (met namen als taputini, taroamahoe, pehu, hutihuti, en rekamaroa) die ze uit oost-Polynesië hadden meegebracht. Uit moderne proeven is gebleken dat deze kleinere variëteiten goed produceerden, maar toen Amerikaanse walvisvaarders, robbenjagers en handelsschepen in het begin van de 19e eeuw grotere cultivars introduceerden, kregen deze al snel de overhand.
Māori kookten de kūmara traditioneel in een hāngi aardeoven. Dit is nog steeds gebruikelijk bij grote bijeenkomsten op marae.
In 1947 stak zwarte rot (Ceratocystis fimbriata) de kop op bij kumara’s rond Auckland en de ziekte nam in de jaren vijftig in hevigheid toe. Een ziektevrije stam werd ontwikkeld door Joe en Fay Gock. Zij schonken de stam aan het land, waarmee zij later in 2013 de Bledisloe Cup wonnen.
Er zijn drie belangrijke cultivars van kumara die in Nieuw-Zeeland worden verkocht: ‘Owairaka Red’ (‘rood’), ‘Toka Toka Gold’ (‘goud’), en ‘Beauregard’ (‘oranje’). Het land verbouwt jaarlijks ongeveer 24.000 ton kumara, waarvan bijna de hele productie (97%) in de regio Northland wordt geteeld. Kumara zijn het hele jaar door overal in Nieuw-Zeeland verkrijgbaar, waar ze een populair alternatief voor aardappelen zijn.
Kumara zijn in Nieuw-Zeeland een vast onderdeel van gebraden maaltijden. Ze worden geserveerd naast groenten als aardappelen en pompoen en worden meestal op een hartige manier bereid. Kumara zijn alomtegenwoordig in supermarkten, afhaalrestaurants van geroosterde maaltijden en hāngi.
Anderen
Bij het Urapmin-volk van Papoea-Nieuw-Guinea zijn taro (in Urap bekend als ima) en de zoete aardappel (Urap: wan) de belangrijkste bronnen van levensonderhoud, en in feite is het woord voor “voedsel” in Urap een samenstelling van deze twee woorden.
In Spanje wordt zoete aardappel boniato genoemd. Op de avond van Allerzielen wordt in Catalonië (Noordoost-Spanje) traditioneel geroosterde zoete aardappel met kastanjes, panellets en zoete wijn geserveerd. Deze gelegenheid wordt “La Castanyada” genoemd. In het hele land wordt zoete aardappel ook gewaardeerd om er gebak van te maken of om geroosterd te eten.
In Peru wordt zoete aardappel “camote” genoemd en vaak geserveerd naast ceviche. Zoete aardappelchips zijn ook een veel verkochte snack, zowel op straat als in verpakte voedingsmiddelen.
Dulce de batata is een traditioneel Argentijns, Paraguayaans en Uruguayaans dessert, dat wordt gemaakt van zoete aardappelen. Het is een zoete gelei, die door zijn kleur en zoetheid op marmelade lijkt, maar een hardere textuur heeft, en met een mes in dunne porties moet worden gesneden alsof het een taart is. Hij wordt meestal geserveerd met een portie zachte kaas van dezelfde grootte erop.
In de Veneto (Noordoost-Italië) staat de zoete aardappel bekend als patata mericana in het Venetiaans (patata americana in het Italiaans, wat “Amerikaanse aardappel” betekent), en hij wordt vooral in het zuidelijke deel van de regio geteeld; het is een traditioneel herfstgerecht, gekookt of geroosterd.
Wereldwijd is de zoete aardappel nu een basisingrediënt van de moderne sushi-keuken, met name gebruikt in maki-rollen. De opkomst van zoete aardappel als sushi-ingrediënt wordt toegeschreven aan chef-kok Bun Lai van Miya’s Sushi, die in de jaren negentig voor het eerst zoete aardappelrolletjes introduceerde als plantaardig alternatief voor de traditionele sushirolletjes op basis van vis.