Traktat o ograniczeniu marynarki wojennej pięciu mocarstw

Traktat o ograniczeniu marynarki wojennej pięciu mocarstw, zwany także Traktatem Waszyngtońskim, traktat o ograniczeniu zbrojeń podpisany przez Stany Zjednoczone, Wielką Brytanię, Japonię, Francję i Włochy 6 lutego 1922 roku. Ustalał on liczbę i tonaż okrętów wojennych, jakie miały posiadać marynarki wojenne każdego z umawiających się państw. Był to trzeci z siedmiu traktatów lub porozumień zawartych na Konferencji Waszyngtońskiej w latach 1921-22.

Konferencja Waszyngtońska
Konferencja Waszyngtońska

Konferencja Waszyngtońska, Waszyngton, D.C., 1921.

Biblioteka Kongresu, Waszyngton, D.C.

Konferencja Waszyngtońska

Read More on This Topic
Konferencja Waszyngtońska
Traktat o ograniczeniu marynarki wojennej pięciu mocarstw, który został podpisany przez Stany Zjednoczone, Wielką Brytanię, Japonię, Francję i Włochy….

Traktat określał imiennie okręty kapitalne (zdefiniowane jako okręty wojenne o wyporności ponad 20 000 ton lub posiadające działa o kalibrze ponad 8 cali), które każdy kraj mógł zatrzymać. Łączny tonaż, który miał być w ten sposób zatrzymany, wynosił 525 850 dla USA, 558 950 dla Wielkiej Brytanii, 221 170 dla Francji, 182 800 dla Włoch i 301 320 dla Japonii. Wszystkie inne statki kapitałowe, zbudowane lub będące w budowie, nie nazwane w ten sposób, miały być złomowane, z wyjątkiem Francji i Włoch, którym zezwolono na zastąpienie istniejącego tonażu, który miał być wycofany z eksploatacji w latach 1927, 1929 i 1931. Stany Zjednoczone miały zezłomować 15 okrętów przedjutlandzkich (okręty zbudowane przed bitwą jutlandzką w 1916 roku) i 11 nieukończonych; Wielka Brytania miała zezłomować 20 okrętów przedjutlandzkich i 4 nieukończone; a Japonia miała zezłomować 10 okrętów przedjutlandzkich i 6 nieukończonych oraz zrezygnować z programu budowy 8 nieukończonych okrętów.

Liczba statków kapitałowych USA i Wielkiej Brytanii miała być ustabilizowana w 1936 r. na poziomie po 15, a liczba statków japońskich miała być ustabilizowana w 1935 r. na poziomie 9. W przypadku Francji i Włoch liczba statków nie została ustalona, ale żaden statek nie miał przekraczać 35 000 ton wyporności. Z zastrzeżeniem pewnych określonych wyjątków i postanowień o wymianie, umawiające się mocarstwa zgodziły się zrezygnować ze swoich programów budowy statków kapitałowych. Łączny tonaż zastępczy statków kapitałowych nie miał przekroczyć 525.000 ton dla Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, 315.000 ton dla Japonii oraz 175.000 ton dla Francji i Włoch, co dawało ostateczny stosunek 5 ton dla Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, 3 ton dla Japonii oraz 1,67 ton dla Francji i Włoch. Żaden z okrętów nie miał przekraczać 35 000 ton ani posiadać działa o kalibrze większym niż 16 cali (406 mm).

Następujące ograniczenia dotyczyły lotniskowców: łączny tonaż nie mógł przekroczyć 135 000 ton dla Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, 60 000 ton dla Francji i Włoch oraz 81 000 ton dla Japonii. Żaden lotniskowiec nie miał przekraczać 27 000 ton wyporności ani nosić działa o kalibrze przekraczającym 8 cali (203 mm).

Zdobądź subskrypcję Britannica Premium i uzyskaj dostęp do ekskluzywnych treści. Subskrybuj teraz

Niezbędnym następstwem tych ograniczeń dotyczących okrętów był artykuł XIX traktatu, na mocy którego Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Japonia zgodziły się utrzymać status quo w odniesieniu do fortyfikacji i baz morskich na swoich terytoriach i posiadłościach położonych wewnątrz obszaru ograniczonego na wschodzie przez 180. południk, na północy przez 30. stopień szerokości geograficznej, na zachodzie przez 110. południk, a na południu przez równik. Ponadto Japonia zgodziła się na utrzymanie status quo na Wyspach Kurylskich. Znaczenie tego układu o niemilitaryzacji oznaczało, że żadne z dwóch mocarstw nie mogło dokonać ofensywnego ataku na siebie nawzajem, a tym samym stosunek marynarki 5:5:3 był dla Japonii dogodny.

Traktat określał także precyzyjne zasady złomowania i wymiany okrętów oraz określał okresy, w których złomowanie miało być dokonywane. Wreszcie, zawierał kilka istotnych postanowień różnych: (1) Jeżeli którekolwiek z umawiających się mocarstw uzna, że jakakolwiek zmiana okoliczności istotnie wpływa na wymogi jego bezpieczeństwa narodowego, może zażądać zwołania konferencji z innymi umawiającymi się mocarstwami w celu ponownego rozważenia i zmiany traktatu. (2) Po upływie ośmiu lat od wejścia w życie traktatu Stany Zjednoczone miały zorganizować konferencję w celu rozważenia zmian, koniecznych ze względu na ewentualny rozwój techniki i nauki. (3) Gdyby którekolwiek z umawiających się państw zostało zaangażowane w wojnę mającą wpływ na jego obronę morską, po odpowiednim powiadomieniu mogło zawiesić na okres działań wojennych swoje zobowiązania wynikające z traktatu. (4) Traktat miał pozostać w mocy do 31 grudnia 1936 r., z zastrzeżeniem prawa każdego umawiającego się mocarstwa do wypowiedzenia traktatu na dwa lata przed tą datą. Po wejściu w życie takiego zawiadomienia traktat miał wygasnąć w odniesieniu do wszystkich umawiających się mocarstw. Odporna na ograniczenia traktatu Japonia zażądała następnie parytetu z Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi; jej żądanie zostało odrzucone, Japonia złożyła wypowiedzenie, a traktat wygasł pod koniec 1936 roku.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *