Stelt u zich de parkeerplaats van een General Motors tech-faciliteit voor. Denk eraan, iedereen op die campus krijgt zowel een personeelskorting als, bijna net zo belangrijk, toegang tot de GM product-only parkeerplaatsen. Als je een gokker bent, is het veilig om te wedden dat Bill Treib, een aandrijflijn-ingenieur, iets verstandigs bezit – je weet wel, een Cadillac CTS-V of een Corvette ZR1 – maar dat is een weddenschap die je zou verliezen.
Nee, Treib ging ver, ver buiten zijn merk toen hij op zoek ging naar een nieuwe auto, en nee, we hebben het niet over Ford. Hij ging niet eens op zoek naar een Alfa of een Porsche.
Hij kocht een Lada 2101 uit 1976.
Voor Treib is dat niet zo vreemd als het klinkt; hij heeft ook een Trabant 601 uit 1988.
“Ik wilde ervaren hoe het was om je omhoog te klauwen op de sociale ladder van het proletariaat,” zegt hij. “De Lada is een luxe auto vergeleken met de Trabant.”
Hoe is Treib precies in de autowereld van het Oostblok terechtgekomen?
“Ik heb altijd alleen maar auto’s van Amerikaanse makelij gereden, en ik dacht altijd dat mensen die buitenlandse auto’s bezaten mafkezen waren,” zegt hij.
“Na dertig jaar alleen maar Amerikaanse auto’s te hebben gereden, begon het eindelijk te vervelen. Je kunt maar naar zoveel Camaros uit 1969 kijken voordat je begint te gapen.
“Toen, tijdens een vakantie in Berlijn, huurde ik voor twee uur een Trabant en betaalde 80 euro voor de ervaring. Ik had er plezier in om in Berlijn rond te rijden in dit opgevoerde golfkarretje. En toen besloot ik dat ik er een wilde kopen en mee naar huis nemen. Voor een niet-autokenner zou ik het omschrijven als je hele leven alleen maar Amerikaanse kaas eten. En dan voor de eerste keer een klein hapje Franse kaas proeven. En je realiseren dat er heel veel verschillende kazen in de wereld zijn, en dat het leven te kort is.”
Als je volledig verrast bent door deze Sovjet-machine: de Lada is in wezen een Russische versie van de Fiat 124. Volzhsky Avtomobilny Zavod, aka VAZ (en nu AutoVAZ genoemd), nam een licentie op de Fiat en herontwierp hem, zodat hij sterk genoeg werd om de vaak verraderlijke wegomstandigheden achter het IJzeren Gordijn aan te kunnen. Op de exportmarkten werd hij aangeduid als Lada, in het binnenland werd hij verkocht onder de naam Zhiguli.
Bijna eind 2017 ging Treib aan de slag om zijn droomauto 2101 te vinden, door precies te doen wat je zou doen: Hij sprong op het internet. OK, dus hij gebruikte niet precies Craigslist, en de auto was niet precies om de hoek. Maar via het euro-equivalent van Craigslist vond hij deze auto in Rostock, Duitsland.
Snel stapte Treib op het vliegtuig en nam vervolgens de trein om de verkoper te ontmoeten, die hem met de auto op het station ontmoette. Na creatief gebruik van de pinautomaat werd geld uitgewisseld, en alles wat nog tussen Treib en het bezit van de vintage Lada stond was papierwerk.
Volgens Treib is het kopen van een auto in Duitsland als buitenlander een makkie. “Ik was in ongeveer 45 minuten binnen en buiten”, zegt hij, en hij heeft alle benodigde documenten en een tijdelijke registratie zonder problemen ontvangen. Probeer dat maar eens te doen in Michigan.
Voordat hij zijn auto in een haven afleverde, nam Treib de Lada mee op een kleine road trip. Hij toerde door Duitsland, langs plekken als Hamburg en kwam daarbij vast te zitten in een sneeuwstorm. De storm was het hevigst toen hij op de autobahn reed, maar de Lada, geen onbekende in guur weer, hield zich goed.
Na zijn Duitse avontuur huurde hij een specialist in om de juridische kant van het importeren van een auto uit het buitenland in goede banen te leiden. De auto werd naar Baltimore verscheept; van daaruit koos Treib ervoor om hem op zijn oprit te laten afleveren.
Terwijl de auto op zijn eigen terrein stond, ging Treib echt aan de slag en ontdekte dat de oorspronkelijke motor was vervangen door een gemoderniseerde VAZ-21011 motor, wat betekent dat er een grotere 1,3-liter inlinevier benzinemotor in de plaats is gekomen van de oorspronkelijke 1,2-liter. De grotere motor heeft nog steeds voorzieningen voor hand-cranking; het is iets wat je misschien niet denken over stateside, maar ingenieurs had de Siberische winter in het achterhoofd bij de ontwikkeling van de aandrijflijn.
Het vinden van een bron voor onderdelen in Amerika lijkt misschien een hindernis, en tot op zekere hoogte is dat ook zo. Gelukkig is het volgens Treib helemaal niet moeilijk om onderdelen uit Europa te krijgen. Het kan een paar dagen duren voordat de onderdelen bij hem zijn, maar verrassend genoeg is de normale levertijd meestal minder dan een week, en hij beschrijft de beschikbaarheid van onderdelen als ongeveer net zo goed als een nieuwe auto. Er werden er veel van gebouwd, en veel onderdelen werden overgenomen in opvolgende modellen. De laatste bestelling: een carburateur. Geen rebuild kit of een aftermarket stuk, maar een nieuwe-en-klare carburateur voor die 1.3-liter motor.
De carrosserie van de Lada kreeg ook een goede beurt van Treib, met een nieuw laagje Rust-Oleum safety orange. Normaal gesproken gaat het strippen van de vorige laklaag van een auto gepaard met agressieve chemicaliën of emmers stof, maar wie de laatste laklaag op deze Lada heeft aangebracht, heeft geen goed werk geleverd. De verf kwam er af met een snelle veeg aceton. Treib heeft het ding gestript voordat hij zelf de verf aanbracht. Volgens Treib komt de kleur verrassend dicht in de buurt van de tint oranje die hij verwijderde.
Als ingenieur merkte Treib interessante ontwerpbeslissingen op bij de Lada. Neem bijvoorbeeld de achterremtrommels, die van aluminium zijn in plaats van het traditionele ijzer; voor het wrijvingsoppervlak is een ijzeren voering gebruikt. Ze lijken vreemd genoeg op de populaire aluminium trommels van Buick die van 1957 tot 1970 werden gebruikt.
Om meer vermogen uit de verouderende Sovjet machine te persen, installeerde Treib buisvormige uitlaat headers en is van plan om een nieuwe distributeur met een meer moderne contactloze ontsteking te plaatsen, waardoor de archaïsche breaker punten ontsteking op de plank wordt gegooid. “Het is goedkoper dan een tuneup met de oude puntenontsteking,” zegt hij. Deze upgrades zullen Treib’s Lada niet de snelste auto in Michigan maken, maar zouden hem wel krachtiger en betrouwbaarder moeten maken dan de standaard auto.
“Ik heb de topsnelheid nog niet uitgeprobeerd,” zegt Treib, “want op de banden staat nog steeds ‘made in Yugoslavia’. Ik ben een beetje huiverig om dat uit te testen.” Afgezien van de snelheidsritten, haalt Treib zijn plezier uit het rijden met en het onderhoud van de Lada. Zijn dagtaak bestaat uit het werken aan de volgende golf van high-tech auto’s; het verzorgen van een auto die nog steeds met de hand kan worden gestart is lonend voor hem.
Treib heeft een wijze raad voor toekomstige Lada-eigenaren: “Ik wil niet dat een stel mensen zo’n auto koopt van een Amerikaanse importeur. Je ziet ze te koop staan voor $10K-$15K, en dat heb ik niet uitgegeven – en dat was inclusief mijn reis naar Duitsland, een week in Duitsland doorbrengen en de auto naar huis verscheept krijgen. Koop niet van de eerste de beste importeur die er een heeft. Ze zijn gemakkelijk verkrijgbaar in Europa.” Dus, plan een echt avontuur rond wat al een aankoop aan de linkerkant is.
En als je toevallig door Michigan rijdt in je nieuwe 2101, kijk dan uit naar Treib – tenminste als de zoutwagens de wegen niet met bijtende stoffen bedekken. Ook al is dit ding gemaakt om de verraderlijke wegen van Siberië te overleven, zelfs auto’s uit het Oostblok zijn niet veilig voor een winter in het Midwesten.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk in het 25 februari nummer van Autoweek. Abonneer u hier.