Door Kaylen Silverberg, MD
Eén van de meest voorkomende vragen van patiënten over IVF betreft het verschil tussen een embryotransfer op dag 3 of dag 5 na de bevruchting. De meeste van onze patiënten lezen de medische literatuur – in tijdschriften of op internet – en ze lijken allemaal een terugplaatsing op dag 5 te willen, omdat ze geloven dat er studies zijn die zeggen dat ze dan een betere kans hebben om een baby te krijgen. In feite, als je naar de basisstatistieken kijkt die de zwangerschapspercentages vergelijken tussen Dag 3 en Dag 5 transfers, lijkt het op het eerste gezicht dat de Dag 5 resultaten beter zijn. Vanwaar dan de controverse?
Er zijn verschillende mogelijke verklaringen voor de kennelijk hogere zwangerschapspercentages die bij een 5e dag overdracht worden gemeld. Ten eerste zou het kunnen zijn dat door de langere incubatie van de embryo’s in het laboratorium de gezondere embryo’s kunnen groeien, terwijl de embryo’s die niet gezond zijn, stoppen met groeien. Dit zou de kans vergroten dat embryo’s van betere kwaliteit in de baarmoeder van de patiënt worden teruggeplaatst, waardoor de kans op zwangerschap mogelijk toeneemt. Ten tweede hebben sommige mensen gesuggereerd (zonder significante gegevens om hun overtuiging te staven) dat een langere incubatie in het laboratorium embryo’s van slechte kwaliteit in feite kan “verjongen”. Het uitstellen van de terugplaatsing tot dag 5 zou er dus voor kunnen zorgen dat de kwaliteit van de embryo’s verbetert en dat de kans op een zwangerschap misschien toeneemt. Ten derde is het mogelijk dat door het uitstellen van de embryotransfer tot dag 5 een betere synchronie tussen het dag 5-embryo, of “blastocyst”, en het baarmoederslijmvlies mogelijk wordt, wat theoretisch zou kunnen leiden tot een verbetering van het zwangerschapspercentage. Ten slotte is het mogelijk dat artsen patiënten met veel embryo’s van goede kwaliteit op dag 3 adviseren om hun terugplaatsing tot dag 5 uit te stellen. In theorie kunnen embryologen en artsen dan een beter beeld krijgen van de werkelijke gezondheid van de embryo’s, omdat veel embryo’s die er op dag 3 gezond uitzien, op dag 5 beginnen te degenereren. Door patiënten met veel embryo’s van uitstekende kwaliteit op dag 3 in de groep van dag 5 te plaatsen, kunnen de zwangerschapsresultaten in die groep kunstmatig worden verhoogd (terwijl tegelijkertijd de zwangerschapspercentages voor de groep van dag 3 waaruit ze zijn verwijderd, worden verlaagd), omdat de meeste patiënten met veel mooie embryo’s van dag 3 jong zijn en hoe dan ook een uitstekende zwangerschapsprognose hebben.
In de wetenschap, en in klinisch medisch onderzoek, is de beste manier om vragen als deze te beantwoorden het uitvoeren van een prospectief, gerandomiseerd onderzoek. Met andere woorden, een onderzoeker neemt bijvoorbeeld 100 patiënten en verdeelt hen willekeurig in twee behandelingsgroepen. In dit voorbeeld zouden 50 gerandomiseerde IVF-patiënten een embryotransfer ondergaan op dag 3 en 50 zouden een transfer ondergaan op dag 5. Zwangerschaps- en bevallingspercentages worden dan vergeleken om te zien of er een statistisch verschil is tussen de resultaten van de twee behandelingen. Dit onderzoek is inderdaad uitgevoerd en er zijn verschillende prospectieve, gerandomiseerde studies gepubliceerd in zowel de Amerikaanse als de Europese literatuur. De overgrote meerderheid van deze studies toont aan dat er geen verschil is in het percentage zwangerschappen of bevallingen tussen de derde en de vijfde dag van de terugplaatsing, wanneer de patiënten op de juiste wijze zijn gerandomiseerd. Naast goed opgezette klinische studies is er ook een groot overzicht van de literatuur – gepubliceerd door de Cochrane Collaboration – dat geen verschil laat zien tussen deze twee behandelingen.
Samenvattend blijkt uit de medische literatuur dat het uitstellen van embryotransplantatie naar dag 5 geen voordeel biedt voor de typische patiënt die IVF ondergaat. De numeriek hogere zwangerschapspercentages die in de meeste programma’s met terugplaatsingen op dag 5 worden waargenomen, kunnen hoogstwaarschijnlijk worden verklaard door het feit dat artsen patiënten met veel embryo’s van dag 3 van hoge kwaliteit adviseren hun terugplaatsing uit te stellen.