(jazzy pianomuziek) – We zijn in de kerk van Santa Maria del Popolo, in Rome, en we kijken naar een van de beroemdste schilderijen van Caravaggio. Dit is De bekering van Saul. – En dit is een van de twee schilderijen die Caravaggio hier schilderde in de kapel genaamd de Cerasi Kapel, genoemd naar de Cerasi familie, en, in feite, Tiberio Cerasi is hier begraven in deze kapel. – Het schilderij zelf toont een belangrijk verhaal, het toont Saul, wiens taak het was christenen te vervolgen, en hij was op weg naar Damascus toen hij verblind werd door het licht en hij een stem hoorde. – En die stem, de stem van Christus, zei tegen hem: Saul, Saul, waarom vervolg je mij? En, Saul was drie dagen verblind. – Nu, dat is belangrijk omdat Christus drie dagen in zijn graf was voordat hij herrees en Jonah, in het Oude Testament, bleef drie dagen in de vis, die vaak een walvis wordt genoemd. – Dus, er is deze oudtestamentische traditie die teruggaat naar drie dagen in de duisternis voordat hij gered werd door het goddelijke. – En, het plaatst Saul, wiens naam Paulus wordt, in deze traditie die uit het Oude Testament komt. – Dus, hier, zien we alleen die goddelijke bovennatuurlijke kracht als licht dat op Saul neerdaalt. Hij is van zijn paard gevallen. – Caravaggio heeft alles weggelaten wat niet essentieel is. Hij heeft monumentale figuren gecreëerd die de omlijsting van het doek vullen. Hij heeft ze naar voren geschoven en ze tegen deze diepe, donkere achtergrond geplaatst, zodat, wanneer elementen worden verlicht, ze afsteken tegen die achtergrond. – Het gezicht van Saul is het enige gezicht dat verlicht is. – Terwijl de bruidegom niet eens lijkt te merken wat er aan de hand is. – En dat maakt het des te persoonlijker, dat het alleen Saul is die de stem van God hoort. De duisternis waarin het zich afspeelt, geen architectuur, geen landschap, een duistere stijl, misschien ontleend aan de kunst van Leonardo da Vinci, maar hier zo ver doorgevoerd door Caravaggio, en die duisternis die alles wegneemt wat ons zou kunnen afleiden van dit ongelooflijk krachtige moment. – Het is interessant om na te denken over waarom dit gebeurt op dit specifieke moment aan het begin van de 17e eeuw. – Het naturalisme dat we hier zien, de manier waarop we het einde van het paard zien, het vuil op de grond, de figuur van de bruidegom, die het paard verzorgt, lijkt op een man die Caravaggio waarschijnlijk gevraagd heeft model te staan voor hem, die hij in Rome ontmoet heeft, en dat naturalisme maakt deel uit van deze belangstelling voor leesbaarheid, voor duidelijkheid in de kunst, die voortkomt uit de Contrareformatie. – En, specifiek, uit het Concilie van Trente. Het idee was dat schilderkunst didactisch kon zijn. Een van de vragen die Luther en andere protestanten stelden was of het wel of niet in orde was om schilderijen te hebben, en het Concilie van Trente kwam daar direct op terug en zei, ja, schilderijen hadden een belangrijke didactische waarde binnen een religieuze context. – En het is interessant om dit te vergelijken met de eerste versie van dit schilderij, dat blijkbaar werd afgewezen door de opdrachtgever, waar we een verhaal zien. Hier hebben we weliswaar een gevoel van een gevangen moment in de tijd, maar wat we hebben is een condensatie, een distillatie van dit moment van persoonlijke bekering dat erg populair was onder barokkunstenaars. – Als we naar een schilderij uit de Renaissance zouden kijken, zou het een meer publiek moment zijn. Figuren zouden in een meer rationele ruimte bestaan. Maar hier lijkt het bijna alsof we een bevoorrechte, privé-blik hebben. De kapel zelf is een smalle ruimte. – En de ruimte van het schilderij is begrensd, de figuren staan van links naar rechts, van boven naar beneden, met heel weinig ruimte over, en Caravaggio denkt hier zeker aan ons uitzicht, want wij staan in deze kapel en kijken schuin over en omhoog naar het schilderij. Saul lijkt naar ons toe te vallen. – In de Renaissance, was het idee om een gevoel van harmonie, een gevoel van evenwicht te creëren. Hier, is dat allemaal omvergeworpen. Dit is precair, het lijkt vluchtig. Het zwaartepunt ligt hoog, eerder dan laag. Het grootste en meest massieve deel van dit schilderij is het lichaam van het paard en het is aan de top. – En, onder hem, lijkt Saul erg kwetsbaar, de hoef van het paard is opgetild, Saul’s helm is van zijn hoofd gevallen. Er is dit gevoel van de broosheid van een mens die geconfronteerd wordt met de macht van het goddelijke. – Saul is zo dicht bij ons en lijkt zo echt, hij ligt op de kale aarde. – En, zijn knieën zijn omhoog, zijn benen zijn gespreid, zijn armen zijn gespreid. – Zijn lichaam is eigenlijk een driehoek, maar het is omgekeerd en waar de Renaissance vaak bezig was met parameatale composities, met het creëren van een stabiele piramide. Dit is het omdraaien van die piramide op zijn punt. – En, er is zoveel verkorting hier, niet alleen het lichaam van Saul is verkort, zijn zwaard is verkort, het paard is verkort. En dus, alles is zo dicht bij ons. In de Renaissance zagen we vaak een afstand tussen de wereld van de mens en het rijk van het goddelijke. – Maar hier is Saul aanwezig in onze wereld. (jazzy pianomuziek)